جهان در آستانه بعثت(2-3)
جلسه دوم
تاريخ اسلام دفتر مطالعات اعجاب انگيز مسلمان ها و تولد اسلام است قرآن كه كتاب اسلام است به يك معني كتاب تاريخ است همان طور كه كتاب تمام علوم اسلامي است كتاب اسلام هم هست. صحنه هاي اعجاب انگيز طندگي بشر را قرآن بيان كرده و قرآن از هبوط آدم و هوا كه از صحنه هاي اعجاب آميز كه هنوز بشر به آن نرسيده و نتوانسته چيزي از هبوط آدم و حوا كه از صحنه هاي اعجاب انگيز كعبه است و صحنه هاي فيل و ابرهه و كار هنري كه در قرآن نمايش داده شد پرندگاني با تيزهاي كوچك فيل ها را از پاي در آوردند صحنه هاي تولد حضرت محمد است اگر بخواهيم صحنه هاي اعجاب انگيز را مطالعه كنيم كتاب تاريخ اسلام را مطالعه نمايم.
تاريخ اسلام غم هايي كه پيامبر در كنار بستر ابوطالب است يا وداع حضرت با فاطمه بنت اسد است صحنه ي تنهايي پيامبر است. صحنه اي كه پيامبر به هر دري مي زند كه از آرمان ها دفاع كند چه نامهرباني ها مي بيند و صحنه هاي غم انگيز ديگر كه مطالعه كند بايد سراغ تاريخ اسلام بيايد كه چگونه فرشته بر قلب پيامبر وارد شده و نبوت و بعثت حضرت با علم و دانش است، انسان به جايگاهي برسد كه حتي از فرشتگان بالاتر رود 13 سال سختي حضرت در مدينه، دفاع سميه- بلال- عمار و غيره
نمايشگاه هجرت كه شخصي براي دفاع از آرمان ها زادگاه خودش، جاي كه عشق حودش را ترك كند، صحنه ي جنگ بدر و احد و دفاع هايي كه مسلمان ها مجبور شوند از خود دفاع كنند و صحنه ي تسليم شدن لمپراطورهاي بزرگ در مقابل اعراب كه نه لشكر كافي نه صلاح كافي داشتند.
بعد از بحث از ضرورت مطالعه تاریخ راجع به اهمیت جزیره العرب بحث شود. تاریخ اسلام مهم است اما جزیزه العرب چه اهمیتی دارد؟ خوب خود تاریخ اسلام را بخوانیم از بعثت شروع کنیم به هجرت برسیم دعوت،اقسام دعوت را ولی چه ضرورتی دارد سراغ جزیره العرب برویم همانطور که دوست و دشمن اعتراف دارند بعثت پیامبر تحول بزرگی در جزیره العرب در درجه ی اول و در جهان در درجه ی دوم ایجاد کرده اگر بخواهیم تحولات را عالمانه بررسی کنیم باید وضعیت جوامعی که این تحولات آن جا اتفاق افتاده خوب بشناسیم باید ضعف های که آن جامعه را بشناسیم تا تغییرات را بهتر متوجه شویم هدیه و عطیه ی که دین بزرگ آورده در صورتی به خوبی شناخته می شود که وضعیت جوامع به ویژه زادگاه اسلام و مهد تولد اسلام را بهتر بشناسیم آن وقت است که می توانیم مقایسه کنیم.
البته این سخن بدان معنی نیست که اگر جزیره العرب شناخته نشود آن تحول اسلامی شناخته نمی شود نه، واقع بینانه نیست، کامل نیست اگر بخواهیم به یک چیز دقیقی برسیم از آن چه که مبعث آورده و بعثت و دعوت جدید آورده باید قبلش بررسی کنیم کجا بوده اصلا برای این که بفهمیم ببینیم آیات قرآن چه می گوید باید جامعه شناس جزیره العرب، روحیات مردم عرب را بخوانیم و در واقع وضعیت که قبایل به هم داشته اند این ها را بخوانیم بعد متوجه می شویم آیات قرآن چه می گوید اگر دارد یک چیزهایی را نفی می کند با نهی می کند یا امر می کند ناظر به چیست شما باید در واقع حج جاهلی و طوافی که در دوران جاهلیت انجام می داده اند آن موقع این ها وضع های اسلام را متوجه می شود.
نکته دیگر که ضرورت دارد تاریخ جزیره العرب را بدانیم این است که عده ای مستشرقان مدعی هستند که اسلام جدید نیست بلکه فراورده از دین قبلی است احکام و شریعت آن چیزی جدای از دین یهود نیست و نکات اخلاقی که در اسلام وجود دارد معتقدند که عرب در جزیره العرب داشتند و اسلام همان ها را امضا کرده و چیز جدیدی نیاورده است.
ما برای این که این مسائل را عالمانه پاسخ دهیم باید اقوام و قبائل مختلف را خوب بشناسیم تا بتوانیم به این شبهه پاسخ دهیم. قرآن یک وضعی از مردم عرب دارد که در کلام حضرت علی(علیه السلام) یک توصیف از مردم عرب دارد ما برای این که کلمات قرآن را خوب متوجه شویم باید برویم مردم جزیره العرب را خوب بشناسیم قرآن در سوره ابراهیم می فرماید: بعثت و دعوت حدید آمده تا مردم را از غل و زنجیر نجات دهد این عْسر و عقلان چیست باید رفت سراغ مطالعه جزیره العرب یا حضرت علی(علیه السلام) در نهج البلاغه می فرماید: این اقسام و احکام چی هستند عرب را در بر کرده اند چی هستند باید جزیره العرب را شناخت تا کلام وحی را بهتر درک نمود.
جلسه سوم
زادگاه و خاستگاه اسلام جزیره العرب است یا شبه جزیره به معنای (لغوی) قطع کردن و بریدن از یک چیزی و در اصطلاح خشکی یا قطعه زمینی که دور تا دور آن را آب فرا گرفته باشد.
در زندگی های روزمره فکر جزیره ای، زندگی جزیره ای یا هر چیزی که خاص باشد، و در واقع بریده از دیگران مثلا فکر باشد زندگی باشد یا هر چیز خاص دیگر.
و در اصطلاح جغرافیایی خشکی که دورادور آن آب باشد جزیره گفته می شود.
حالا خاستگاه و زادگاه اسلام جزیره است یا شبه جزیره؟
عده زیادی از زادگاه اسلام به عنوان جزیره و عده ای گفته اند شبه جزیره العرب ولی از شبه جزیره دفاع می کنیم و می گوییم بهتر است چون خشکی که دورا دور آن آب فرا گرفته زادگاه اسلام از چهار طرفش آب فرا نگرفته بلکه از سه طرف آن آب فرا گرفته است.
(هر دو اصطلاح درست است هم جزیره و هم شبه جزیره)
البته عده ای از قدما و تاریخ دانان- جغرافی دانان خشکی که از سه طرف آب آن را فرا گرفته باشد جزیره می گوید. 45 هزار جزیره و شبه جزیره در جهان وجود دارد (بحث حدود جزیره العرب)
عربستان به سه بخش تقسیم شده است:
1. عربستان صخره ای سنگی 2. صحرایی یا مرکزی 3. منطقه حجاز
فلات مرکزی شامل مرکز است.
اقوام بامیه و باقیه
اقوام عربستان یا قبایل عربستان به دو گروه 1. بادیه بائده و باقیه تقسیم می شوند
از نظر مردم شناسی
بائده از ظهور اسلام بودند هم در جنوب بودند و هم در شمال طبق گزارش قرآن و کشف کتیبه ها، اقوام مختلفی در عربستان زندگی می کردند مثل لوط- عاد- ثمود- حجاز- عمالقه در جنوب و جنوب غرب
و اقوام دیگر که در جاهای مختلف جزیره العرب بودند که این اقوام از بین رفته اند که چه تمدن هایی داشتند چه کارهای هنری داشتند.
طبق آيات قرآن بعد به خاطر طغیان ها و و فسادی که کردند دچار عذاب الهی شدند که به آنها اعراب بائده گویند که از آن هخا به خوبی یاد نمی شد.
اعراب باقیه(شمالی) مستعربه
باقیه شمال: عدنان یا مستعربه و غیر اصیل یاد می شد در حجاز- مکه- مدینه- مجموعه حجاز
باقیه جنوب: عرب اصیل- قحطانی- گویند که در جنوبند.
این دو گروه اصلی هستند که حرف سر این دو گروه است.
آن چه از آيات قرآن ناظر به جزیره العرب هست و زمان جاهلیت ناظر به همین دو گروه است مخصوصاًعرب های شمالی که بیابان گردند اهل بادیه هست،اهل ويبّر هستند اهل شتر هستند، زندگی بادیه و بیابانی دارند و در مقابل زندگی شهر نشینی. پیامبر از نسل عدنان است.
آیا پیامبر جزء اعراب اصیل نبود. ابراهیم دو تا سه مهاجرت داشتند به مکه. اعراب باقیه الان هستند طوایفی مثل اوس- خزرج- خزاعه جْرخوم و... همه از عرب های باقیه هستند.
محقق:نجمه دهقانی -ارشد تاریخ اسلام
