علل تعالی(رشد) و زوال(انحطاط) فرهنگ و تمدن 2

علل تعالی تمدن:
نظرابن خلدون: عصبیت که یکی از پیوندهای آن نسبت ومنشا دیگراین عصبیت رادین می داند.
نظرتوین بی: به خاطراقلیت خلاق درهر جامعه ای می باشد که این عده ی خلاق با نو آوری هایشان جامعه را به سمت رشد سوق می دهند(نظریه ی نخبگان - elit)
نظریه ی ویل دورانت:هماهنگی ارزش و دانش
 
دیدگاه قرآن کریم:
آنچه ازآیات قرآن برمی آیدعامل اساسی بروزاعتلا وسقوط تمدن هاخود انسان است.
1.وجود تقوا و ایمان به خدا در افراد جامعه
2.رعایت حقوق مستضعفان
3.رهبری و حاکم صالح
4.وحدت و اتفاق درونی
5.التزام همگانی افراد جامعه به امر به معروف و نهی از منکر
6.پرورش ارزش های اخلاقی نیکو
7.پرهیز از فساد
8.وجود نیروی نظامی مقتدر
9.وحدت و اتفاق درونی جامعه
10.وجود قانون و رعایت آن
11.شکر نعمت های الهی
12.اجرای فرامین الهی و تعالیمی که توسط پیامبران ارائه شده است
 
علل انحطاط تمدن:
نظر ابن خلدون: گسترش شهرنشینی و توسعه ی روز افزون آن،زیرا عصبیت که شرط لازم تشکیل حکومت و بقای آن است از بین می رود.بنابراین به نظر وی با از بین رفتن عصبیت و دین،تمدن ها به سمت زوال و نابودی پیش می روند.
ابن خلدون علل انحطاط تمدن رااینگونه بر می شمرد:
1.ناز پروردگی وتن اسایی عوامل حکومتی وبرجستگان سیاسی جامعه
2.ازدست رفتن قدرت دفاعی جامعه براثرسست شدن عصبیت
3.ازبین رفتن ارزش های اخلاقی وفضایل نیکو درجامعه
4.سست شدن اعتقادات دینی وتعالیم مذهبی
5.شیوع ظلم وستمگری درجامعه
6.سلطان تاجریاخسیس
 
نظر توین بی: اگر در کارایی اقلیت خلاق خللی وارد آید و آن ها نتوانند به وظایفشان درست عمل کنند باعث انحطاط تمدن می شود.
دسته بندی ای که توین بی از علل انحطاط ارائه می دهد عبارت اند از:
1.از دست رفتن قوه ی خلاقیت اقلیت خلاق جامعه که بعد از آغاز زوال،خاصیت نوآوری خود را از دست داده اند.
2.عکس العمل اکثریت افراد جامعه علیه اقلیت حاکم و عدم همکاری با ایشان.
3.فقدان وحدت و همبستگی اجتماعی در مجموع پیکر جامعه.
 
نظر ویل دورانت:
از آن جایی که هر تمدنی از ارزش هایی آغاز می شود،ارزش های هدفمند و متعالی پس از مدتی زمینه ی ظهور دانش و فنون را پدیدار می سازند و بعد،اصل همکاری و تعاون باید در جامعه نهادینه شود تا گروهی هم نظر بر اساس آن و با تکیه بر اخلاقیات بتوانند تمدن را بسازند.با رشد دانش،مردم به جای توحید و پرستش مبادی معنوی به ستایش علوم و عقل می پردازند و جنگ میان ارزش و دانش آغاز می شود.در نتیجه موجب افول انگیزه های اولیه می شود که ارزش های آن ها محسوب می شده است.
بنابرین نیروی محرک جوامع کند شده به تدریج متوقف می گردد در نتیجه دوران انحطاط تمدن نمایان می شود.
ویل دورانت بر خلاف ابن خلدون که معتقد به گونه ای دور تمدن است جنگ میان علم و دین و یا دانش و ارزش را موجب انحطاط تمدن می داند.پس عوامل انحطاط تمدن از نظر او عبارت اند از:
1.جنگ میان ارزش و دانش(علم و دین)
2.شکست رهبران سیاسی و معنوی جامعه در مقابله با ستیز انگیزی یا تغییر.
 
دیدگاه قرآن کریم:
1.ظلم و ستم(ظلم،شامل هر گونه انحراف از موازین حق و تجاوز از حدود و قوانین حاکم)
2.تکذیب پیامبران و نافرمانی از اوامر الهی
3.عدم توجه به اصل امر به معروف و نهی از منکر
4.ارتکاب گناه و سقوط اخلاقی
5.دنیا پرستی و خوش گذرانی
6.برتری طلبی و غرور
7.کفران نعمت
8.تقلب در خرید و فروش و کسب روزی(فساد مالی)
9.تفرقه و اختلاف

نویسنده:فاطمه ایزدشناس-مدرسه معصومیه قم- ارشد تاریخ اسلام

جایگاه علم منطق در علوم اسلامی

علوم وارداتی و صادراتی:

علم منطق بومی = درسده های نخستین اسلامی دانشمندان روش منطقی
خاص خود راداشتند این روش در علم کلام واصول فقه نمایان است علم اصول فقه
منطق فقها بود وتاسده 5 کمترازمنطق ارسطویی استفاده میکردند .

علم منطق وارداتی = ابن مقفع <دانشمند ایرانی> ترجمه عربی مقولات وعبارات وقیاس + مترجمان دیگر/ رسائل منطقی + ابن سینا درکتاب منطق المشرقین دخل و تصرف درمنطق ارسطویی کرد +خواجه نصیر
طوسی کتب متعدد <اساس الاقتباس -شرح منطق اشارات -تعدیل المعیار و....>
نگاشت                                      

  در مرحله نقد = ابن تیمیه
کتب الرد علی المنطقیین -نقض المنطق و بعد ابن خلدون العبر ودیوان
المبتدا والخبر نقاد منطق ارسطویی را نقد کردندو  +نظریات وتئوریها :
ماهیت منطق- نگاه تاریخی به منطق - چگونگی پیدایش منطق -نفوذان درجهان
اسلام - مبادی واساس ان +ابزارهای جدید : ظهور ملاصدراوارائه نظریات جدید
- فعالیت فکری وعقلی درتمدن اسلامی -الاسفار)

نویسنده: لیلا محمد بیکلو دانشجوی ارشد تاریخ اسلام مرکز معصومیه (ع) -قم

علل تعالی(رشد) و زوال(انحطاط) فرهنگ و تمدن 1

 الف- عوامل ضعف تمدنها:

عوامل ضعف وانحطاط تمدن اسلامی ازنظرابن خلدون:

 1- ضعف پایتخت
2-ضعف صنعت 3- انحطاط دانش وهنر وخط 4- قحطی وگرسنگی- عوامل ضعف وانحطاط
تمدن اسلامی ازلحاظ تعاملی : 1- عوامل داخلی : تجمل خواهی - تکیه بر
بیگانگان - حجاب بین سلطان - ظلم وستم 2- عوامل داخلی : تهاجم نظامی -
تهاجم اقتصادی - تهاجم فرهنگی (سایت پزوهش سرای تاریخ افغانستان - مقاله
: عوامل ضعف وانحطاط تمدن اسلامی -محمد نبی میرزایی )

 عوامل انحطاط از دیدگاه توین بی :

 1- ازدست رفتن قوه خلاقیت اقلیت خلاق جامعه که بعدازاغاززوال خاصیت نواوری خودراازدست
داده اند 2- عکس العمل اکثریت افراد جامعه علیه اقلیت حاکم وعدم همکاری
باایشان 3- فقدان وحدت وهمبستگی اجتماعی درمجموع پیکر اجتماعی .

  عوامل انحطاط ازدیدگاه ویل دورانت :

وی معتقد است که براساس ارزش شکل گرفته باظهور ضدارزش دچار ازهم گسیختگی
میشود وازمیان میرود جنگ میان علم ودین یادانش وارزش موجب فرسایش تدریجی
تمدنها میشود . ازنظر ویل دورانت شکست رهبران سیاسی ومعنوی جامعه
درمقابله با ستیز گری یاتغییر عامل مهم دیگری درسقوط تمدنهاست (سایت
راسخون مقاله : اصول و ضوابط حاکم برسیر تمدنها- سیدمحمد حسین محمدی )


     سیرتحول جوامع وتمدنها ازمنظروحی :

 قران درایات متعددی از قطعیت سقوط تمدنها ونظام بشری سخن میگویدواین تغییردرمیدان زندگی امتها رایکی
ازسنتهای مهم وغیرقابل تخلف الهی تلقی میکند <11 رعد> قران براین باوراست
که امکانات واقتدار وقدرت تاپایان حرکت تاریخ درتسلط یک تمدن وفرهنگ باقی
نمی ماند بلکه بنابر دلایلی وبراساس اهدافی این اقتدار وانحطاط وعزت
تااخرین لحظه جریان تاریخ درمیان اقوام وملل گوناگون عالم دست به دست می
گردد <140و141 ال عمران > ازمنظر کلام وحی انچه موجب میشود مشیت الهی
برسقوط ملتی وظهور ملت دیکر تعلق گیرد انحراف ازمسیر حق است به طوری که
دیگرامیدی به بازگشت ازان جامعه وجود نداشته باشد . رووس عواملی که قران
می فرماید عبارتند از : 1- ظلم < به خود - به دیگران - به خدا > 2- تکذیب
پیامبران ونافرمانی از اوامرالهی  3- عدم توجه به امربه معروف ونهی از
منکر 4- ارتکاب گناه وسقوط اخلاقی 5- دنیا برستی وخوش گذرانی 6- برتری
طلبی وغرور 7- کفران نعمت 8- تقلب در خریدوفروش وکسب روزی 9- فساد مالی
10- تفرقه واختلاف


   ب -عوامل زایش وتعالی تمدنها از منظرقران:

 1- وجود تقوی 2-رعایت حقوق مستضعفان 3- رهبری وحاکم صالح 4- وحدت واتفاق درونی 5-
التزام همگانی افراد جامعه به امر به معروف ونهی ازمنکر 6- پرورش ارزشهای
اخلاقی نیکو 7- پرهیز ازفساد 8- وجودنیروی نظامی مقتدر 9- وجود قانون
ورعایت ان 10- شکرنعمات الهی 11- اجرای فرامین وتعالیمی که توسط پیامبران
ارائه شده است . <سایت راسخون .همان >

     عوامل تعالی تمدن اسلامی :

 1-توصیه قران وسنت به علم
ودانش 2- وجوب طلب علم 3- برتری دانشمندان 4- شوق شورواراده برای کسب علم
5- توسعه علم وظیفه ونقش حکومتهای اسلامی 6- ایجاد مدارس ودانشگاهها
<مقاله عوامل شکوفایی اسلام / حجه الاسلام علی جدید بناب >

نویسنده: لیلا محمد بیکلو دانشجوی ارشد تاریخ اسلام مرکز معصومیه (ع) -قم