به نام خدا  

عصر جاهلیت :

روزگارپیش از ظهور اسلام به عنوان (عصر جاهلیت )واز مردم آن سرزمین بنام (عرب جاهلی )یاد می شود .شواهدی دردست است که نشان میدهد که  اصطلاح عصر جاهلیت پس ازظهور اسلام (با الهام از قرآن)در میان مسلماناندرموردعصر پیش از اسلام به کار رفت و مفهوم خاصی پیدا کرد .برخی از مورخان معاصر،محدوده زمانی این دوره راصد وپنجاه تا دویست سال پیش ازبعثت حضرت محمد (ص)تخمین زده اند.  اگر چه وازه جاهلیت از (جهل)مشتق شده است.ولی جهل در اینجانقطه مقابل علم نیست0بلکه نقطه مقابل عقل ومنطق است .درست است که عرب آنروز جزیره العرب مردمی درس نخوانده وفاقد علم ودانش بودند. اما اگردر فرهنگ اسلامی به مردم آن روزگار،مردم(جاهل) وبه آن عصر (عصر جاهلیت)گفته شد،نه تنها به علت بی دانشی بلکه به خاطر بینش غلط ودورازعقل ومنطق آنهاوپیرئی از اداب ورسوم خرافی وداشتن صفاتی مانند کینه توزی فخر فروشی،خودپسندی تعصب کورکورانه است که اسلام با آنها مبارزه کرد.شاید بتوان گفت جهل در اینجا مفهومی همچون (نفهمی)دارد که لازمه آن بی سوادی نیست بلکه افراد کج فکرکم عقل وسبک مغز رانیز باآن متصف میکنند.

در قران به چند نمونه اشاره شده است:

1-توقعات وانتظارات بی جا وغلط گروهی از اهل کتاب که مایل بودند پیامبر اسلام (ص)به دلخواه آنان رای دهد(حکم جاهلیت )نامیده شدهاست .

.2-خداوند تعصب کور قبیلگی عرب بت پرست را(تعصب جاهلیت )معرفی کردهاست.

.3-به همسران پیامبر هشدار داده شدهاست که به شیوه جاهلیت پیشین با خودنمایی بیرون نیایند

عرب حجازکه در صحرا  غالبا به سر میبرد از فرهنگ وتمدن دور وبی بهره وگرفتار جمود عقلی وفکری بود که روابط بسیاری از اشیا را درک نمیکرداو نمیتوانست پدیده ها را با دیدمنطقی تحلیل کند وارتباط بین علت ومعلول را کاملا بفهمد عرب در مورد هیچ یک از کارهای خودکوچکترین تردیدی راه نمیداد،زیرا سرچشمه تردید دقت نظر وتوانایی برای بررسی است در حالی که عرب آنروز هنوزدر بدویت به سر میبرد وبه این درجه از فهم ودرک نرسیده بود.عرب بدوی چونان ناسیونالیست های افراطی ونزاد پرستان امروز،همه چیز را برای خود میخواست واحساسات وعلاقه وی در مرحله نخست متوجه منافع خود و خویشانش بود.محرومیتی که حاصل زندگی در صحرا بود آنان رابه غارتگری وامیداشت.یکیاز مهمترین معیارهای ارزشی در میان جاهلیت نسب بود.درمیان قبایل عرب تفاخر نزادی شدیدی حاکم بود که نمونه بارز آنرقابت نزادی بین عرب عدنانی(عرب شمالی)وعرب قحطانی(عربجنوب)بود بنابراین علم نسب شناسی از ارزش بالایی درآن زمان برخوردار بود.رقابت وتفاخر قبیلگی یکی دیگر ازرفتارهای عرب آن روزگاران بود.تعصب به منزله روح قبیله است ونشانه این است که فرد بیدریغ به افراد قبیله خود وابسته است به طور کلی تعصب قبیلگی در صحرا نشینان نظیر وطن پرستی افراطی است.باآنکه همزمان با ظهور اسلام  کیش غالب عرب،بت پرستیبود در گوشه وکنار عربستان پیروان کیشها وآیینهای مختلفی همچون :مسیحیت  یهودیت حنفیت مانوی وصابیی وجود داشت بنابر این مردم عربستان از کیش واحدی پیروی نمیکردندکه با آمدن اسلام همه آنها به یک دین واحد تبدیل شد.    

              منبع :

تاریخ اسلام ،مهدی پیشوایی

 زهره آقاجانزاده.-ارشد تاریخ اسلام معصومیه قم