دوتعریف ازعرفان :
 الف =عرفان درلغت به معنای شناخت وشناسایی
                          دراصطلاح روش وطریقه ویژه ای که برای دستیابی
وشناسایی حقایق هستی وپیوند ارتباط انسان باحقیقت برشهود، اشراق و وصول
واتحاد باحقیقت تکیه میکند ونیل به این مرتبت را نه ازطریق استدلال وبرهان
وفکر،  بلکه ازراه تهذیب نفس وقطع علایق ازدنیا و امور روحانی ومعنوی و در راس
همه مبدا و حقیقت هستی، میداند .1
ب =عرفان ازواژه یونانی میستیکوس گرفته شده  وازنظرلغوی به معنی
امرمرموز، پنهانی ومخفی واصطلاحا به جنبه دینی خاص اطلاق میشود که درآن
امکان ارتباط مستقیم وشخصی وفردی انسان باخداواتصال به اووجودداردووصول
آدمی رابه پروردگارازراه شهودوتجربه باطنی امکان پذیرمیکند . به بیان
دیگر، عرفان طریقه ای است که ازجهت نظری آن راعلم حضوری وازجهت عملی،
عبادت ومجاهدت وتمسک به زهدوریاضت میداند .2
تکیه گاه عرفان {علم حضوری } است ازاین روازدانش شهودی مدد می جویدوبرآن
اعتماد واستنادمی کند .
عرفان دوگونه است :
1- عرفان عملی یعنی سیروسلوک { وصول وفنا }
                     
2-عرفان نظری یعنی ضوابط وروشهای کشف وشهود
نقد : عمدتا عرفان وتصوف به دلیل مترادف بودن باهم به کاربرده
میشوداماایندوباهم فرق دارند عرفان جنبه فرهنگی وعملی دارد اماتصوف جنبه
اجتماعی دارد.
علت نیاز : ازآنجاکه عرفان به معنای نوری الهی که حق به تجلی خودآن
رادردلهای دوستان خویش می افکندکه بدان حق راازباطل میشناسدبی آنکه این
شناساییراازکتابی بجویددرواقع هدف غایی وصول به مرتبه { توانایی نفس به
معرفت حق } است وازاین معرفت منبعث از { عمل } است چراکه براساس آموزه
های اسلام معرفت حضرت حق، اولین فریضه ، بلکه فریضه واجبی است وگاه
آنرابافضیلت ترین فضیلت ها دانسته، دلیل براین مدعا روایت مشهورامام علی
<ع> است که میفرمایند : هیچ چیزراندیدم مگرآنکه باآن وقبل ازآن وبعدازآن
خدارادیدم .3
تولد : برخی معتقدند عرفان جزء ابداعات مسلمین نیست ودرمیان اقوام پیشین،
مثل نصارا و وثنیه و برهمایی ها و بودائیها نیز وجود داشته و دارد واین ریشه داری
درتاریخ نیزناشی ازتاثیری است که دین فطری برانسان داردوآدمی رابه سوی
زهدوازآنجابه معرفت نفس رهنمون میشود .4 امابه نظر باتوجه به
تعریف وعلت نیازبشر به معرفت حق این علم ازبدوخلقت پدید و وجود یافته است .
1- سایت پرسش وپاسخ - کتاب پرسش وپاسخ های دانشجویی
2- تاریخ تمدن وفرهنگ، دکترعلی اکبرولایتی، نشرمعارف
3- همان
4- سایت اندیشه قم، مقاله تاریخچه عرفان اسلامی، محمدکاظم حقانی
نویسنده:
لیلا محمد بیک لو ازمدرسه معصومیه قم - ارشد تاریخ اسلام